Temat: Rozumienie pojęcia kultura.
Kultura to
dorobek ludzkości duchowy i materialny wytworzony na przestrzeni dziejów przez
człowieka dla człowieka.
Natura i kultura
to pojęcia różne. Z natury człowiek się wywodzi. Człowiek jest istotą
biologiczną, społeczną, pracującą, bawiącą się, konsumpcyjną, religijną,
rozumną. Człowiek jako istota biologiczna jest częścią przyrody (natury).
Jednakże wytworzona przez człowieka kultura – naturą nie jest. Natura ma dla
kultury znaczenie inspirujące, ale sama w sobie kulturą nie jest.
Etymologia słowa kultura:
łac. cultura –
uprawa ziemi – to inaczej przekształcanie ziemi, dzikiego terenu w stan
bardziej przyswajalny dla człowieka.
Kultura – doskonalenie
ducha człowieka.
„cultura ducha” – „cultura anima” – M.T. Cyceron
Nauki badające kulturę:
- socjologia –
obyczaje, religia;
- antropologia –
człowiek, kultury plemienne, idee i wartości ważne dla człowieka;
- filozofia –
sens istnienia życia;
- psychologia
– badanie duszy, duchowe potrzeby człowieka;
- archeologia
– przeszłość.
Definicja antyczna:
Według Cycerona kultura to uprawianie ducha w celu
kształtowania oraz doskonalenia naszego umysłu, np. pismo, reguły dobrego
zachowania.
Podstawowe systemy kulturowe:
- systemy językowe
– system znaków umownych dla danego kraju/danej cywilizacji, np. pisanych,
znaków matematycznych;
- systemy wartości,
np. przyjaźń, lojalność, rodzina, praca;
- system zasobu
wiedzy (postrzegania świata);
- system norm,
np. jak postępować, zasady;
- system przekonań,
np. religijne, polityczne.
Kultura współczesna = kultura symboliczna
(religijne, narodowe, wiedza, nauka)
Dobra kultury:
- przedmioty;
- znaki (pismo,
gesty);
- zachowania
kulturowe.
Kultura –
całokształt dorobku człowieka.
Temat: Cywilizacja
– kultura – sztuka.
Cywilizacja – stan
rozwoju danego społeczeństwa wysokorozwiniętego uwarunkowany przez człowieka
natury oraz postępem technologicznym.
Jest pojęciem nadrzędnym nad pojęciem kultura.
Wytworem kultury jest
sztuka – to twórczość artystyczna, której efektem są dzieła o wartości
estetycznej.
Dzieło sztuki– to całościowy wytwór artystyczny o określonym sensie, charakteryzujący się
wysoki walorami estetycznymi (pięknem).
Trzy epoki cywilizacyjne (związane z rozwojem człowieka):
- rolnictwo (cyw.
rolnicza) – ok. 3000 lat p.n.e. – poł XVIII w.
- przemysłowa
(cyw. przemysłowa) - poł. XVIII w. –
poł. XX w.
- elektroniczna
(cyw. postindustrialna) – poł. XX – rozwija się nadal.
Artysta – twórca
sztuki.
Temat: Dorobek
kultury Greków.
ANTYK
(STAROŻYTNOŚĆ) – pierwsza epoka – od 3000 lat p.n.e. (wynalezienie pisma
lub powstanie polis) do 476 r. (upadek cesarstwa rzymskokatolickiego).
Cywilizacja grecka
jest bezpośrednim źródłem kultury europejskiej od 1000r. p.n.e. do 800 r.
p.n.e. Powstawanie pierwszych państw – miast (polis).
Dorobek Greków:
- teatr
- sport (igrzyska olimpijskie)
- rzeźba
- architektura
- filozofia.
Teatr grecki – kult Dionizosa
V w. p.n.e. – Złoty Wiek (rozwój sztuki)
Pierwszy ośrodek życia kulturalnego Greków – Mykeny.
Najważniejszy ośrodek – Ateny.
Sport (igrzyska olimpijski na Olimpie):
- boks
- zapasy
- biegi
- rzut oszczepem
- skok w dal
- pankration – połączenie boksu z zapasami.
Rzeźba:
a) bogów, herosów
(tematyka rzeźb):
- posąg bogini Ateny (przetrwał) – wykonany z kości i
złota;
- Akropol (góra) dł. 70m, sz. 31m świątyni;
- Partenon (świątynia poświęcona Atenie);
b) sport:
- dyskobol Merona (mimesis – sztuka naśladownictwa, ruch:
ruch, mięśnie, nagość ciała)
c) uczucia i
emocje:
- „Grupa Laokona” – mimika – ból, cierpienie, rozpacz.
W rzeźbie Grecy stosowali kanon(wzorzec). Ciało musiało być proporcjonalne.
Architektura (zakończenie kolumn – sposoby wieńczenia):
a) porządek
dorycki – surowy, prosty styl architektury, kolumny są złożone, proste,
pozbawione podstawy.
b) porządek joński
– kolumny z bazą, charakteryzowała go lekkość, smukłe proporcje, bogate
zdobienia.
c) porządek
koryncki – smuklejsze proporcje i bardziej ozdobiona głowica niż w porządku
jońskim.
Kariatydy – kolumny w kształcie kobiet.
Temat: Dorobek
kulturowy Rzymian.
Pierwsze dokonania Rzymian:
- utrwalili, uratowali i kopiowali dorobek kulturowy
Greków;
- rozwój chrześcijaństwa (Biblia);
- rozszerzyli łacinę.
Rzym w okresie swojego rozkwitu (1 w. p.n.e. – 2 w. n.e.)
– 50 mln ludności; Imperium – za czasów panowania Oktawiana Augusta.
Dorobki Rzymian:
- akwedukty;
- rozbudowany system dróg;
- amfiteatry (chleb i igrzyska);
- termy publiczne;
- cement (nowoczesny środek);
- gymnasiony – miejsca ćwiczeń (miejsca spotkań);
- łaźnie.
Cyceron (orator) – oracjusz (przemówienie)
Hipokrates – medycyna
Literatura rzymska – Horacy
Architektura –
amfiteatry, użytki publiczne, świątynie, budynki.
Forum Romanum
– rynek rzymski.
WNIOSKI: Grecja i Rzym:
- kultura miała charakter antropocentryczny
(człowiek, potrzeby)
duchowy materialny
(religia,
teatr,
filozofia)
Filozofia grecka:
a) stoicy – założyciel
Zenon z Kition (umiar, panować nad emocjami)
b) epikurejczycy –
Epikur z Samos (zasada – carpe diem – chwytaj dzień)
c) sceptycy – Pyrron
(wątpiący, uważali, że człowiek jest wstanie poznać wszystkiego o świecie).
- antyczny ideał piękna (kanon)
- monumentalizm (architektura)
- wielobóstwo (politeizm)
- zasada wychowania człowieka „dobry i piękny”
(upodobanie do bogów)
- demokracja ateńska (nowoczesny sposób panowania
władzy).
Temat: Styl
romański i gotycki w kulturze średniowiecznej.
ŚREDNIOWIECZE –
od 476r. – 1492r.(odkrycie Ameryki przez Kolumba, wynalezienie czcionki przez
Jana Gutenberga).
966 r. – Polska
Kultura średniowiecza była podporządkowana teocentryzmowi.
Styl romański
(X-XII w.) – pierwszy oryginalny styl europejskiej sztuki średniowiecza:
- grube mury
- sklepienie kolebkowe
- małe, wąskie, u góry zaokrąglone okna
- szaro w pomieszczeniach
- charakter obronny
Przykład: „Kolegiata” Tum pod Łęczycą
Styl gotycki
(XII-XV w.):
- stawiane na
krzyżach łacińskich
- cienkie mury z betonu
- duże, zakończone ostro okna
- wieże ostrołukowe
- sklepienie krzyżowo-żebrowe
- światłość nauk religijnych
- składająca się z 3-5 naw (główne, boczne)
- nawa główna zakończona prezbiterium.
absyda – zakończenie prezbiterium
Temat: Tytani
renesansu – Leonardo da Vinci.
1. Leonardo da Vinci
2. Michał Anioł
3. Rafael Santi
5. Albrecht Durer
Leonardo da Vinci
(1452 – 1519):
- urodził się
w Vinci pod Florencją;
- używał farb olejnych;
- dbał o szczegóły;
- szkicował maszyny, naturę;
- projektował rzeźby, budynki;
- badał anatomię człowieka (optyka, anatomia, sekcje
zwłok);
- prekursant kartografii;
- był także wojskowym, konsultantem architektonicznym,
wynalazcą;
- namalował m.in.:
a) „Mona Lisa” –
żona florenckiego kupca, technika sfumato;
b) w latach 70. XVI w. „Zwiastowanie Maryi” – dramaturgia obrazu;
c) „Madonna wśród
skał” – dla Kościoła, przedstawienie ikonograficzne, początek
światłocienia;
d) „Ostatnia
wieczerza” – 1495r. dla klasztoru, farby własnego wyrobu;
e) „Pokłon trzech
króli” – najważniejsze postacie w trójkącie, nieukończony;
f) „Jan
Chrzciciel” – wskazuje drogę do nieba, świetlista, przejrzysta skóra.
Temat: Kultura
narodowa.
Kultura europejska
– Biblia, Mitologia.
Kultura narodowa –
tradycja kulturowa, elementy współczesne (przekazywane z pokolenia na
pokolenie).
Świadectwa kulturowe:
- znaki
- zachowania
- rzeczy.
Przejawy zachowań kulturowych:
a) święta, uroczystości narodowe, państwowe (np. 11 listopada
1918r. – odzyskanie niepodległości, rozbiory, 3 maja 1791r. – uchwalenie
konstytucji na Obradach Sejmu Czteroletniego, 2 maja – Św. Flagi Narodowej).
Miejsca sacrum – klasztory
b) muzea
c) pomniki historii
d) nazywanie ulic na cześć sławnych ludzi, wydarzeń.
Cztery wybrane pomniki historii:
- Bochnia – kopalnia soli (2000r.);
- Biskupin – rezerwat archeologiczny;
- Częstochowa – Jasna Góra – zespół klasztorny oo.
paulinów;
- Malbork – zespół zamku krzyżackiego.
Cztery wybrane obiekty UNESCO:
- Zamek krzyżacki w Malborku;
- Kopalnia soli w Wieliczce;
- Stare miasto w Warszawie;
- Obszar niemiecki obozów zagłady Auschwitz – Birkenau w
Oświęcimiu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz